Yunus Çinçin | Meskeni Dağlar Olan Şair: Sabahattin Ali

Yunus Çinçin | Meskeni Dağlar Olan Şair: Sabahattin Ali

Sabahattin Ali’yi genelde yazdığı romanlar, öyküler ve dergilere yazdığı yazılarla tanıyoruz pek çoğumuz ama aslında Sabahattin Ali yazdığı şiirlerin bestelenmiş halleriyle yaşamımızın her anında pek çok şarkıyla: “Dağlar, Melankoli, Hapishane Şarkısı I-II-III-V, Mayıs, Unutamadım, Kara Yazı, Eskisi Gibi, Çocuklar Gibi…” hatırlatıyor kendisini. Sabahattin Ali’nin şiirlerini okurken bildiğim bestelenmiş pek çok şiiri yanında ,”Bu da mı Sabahattin Ali’nin şiiriymiş?” dediğim şiirler oldu.

Sabahattin Ali’nin “Dağlar ve Rüzgâr, Kurbağanın Serenadı, Öteki Şiirler” kitabının sunusunda Atilla Özkırımlı’nın verdiği bilgiye göre; Sabahattin Ali, edebiyat hayatına şiirle başlar. Sabahattin Ali, Balıkesir Öğretmen Okulu’nda okurken, arkadaşlarıyla çıkardıkları okul gazetesinde öyküleri ve şiirleriyle görünür. Daha sonra, dönemin çeşitli dergilerinde öykü ve şiirleri yayımlanır. 

“İlk hapis cezasını da bir şiir yüzünden yer Sabahattin Ali. Konya’da öğretmendir. Bir eğlenti sırasında okuduğu taşlamayla Atatürk’e hakaret ettiği ihbar edilince yargılanır. “Memleketten Haber” başlığını taşıyan şiir, 6+5 hece ölçüsüyle yazılmış bir taşlamadır gerçekten. Ama şiirde Atatürk’ün adı geçmemektedir. Savunmada şiirin Sivas’taki bir Bektaşi ayaklanması dolayısıyla yazıldığı belirtilirse de yargılama sonucu, Cumhurbaşkanı’na ima yoluyla hakaretten bir yıl hüküm giyer Sabahattin Ali. (26 Aralık 1932)”

Sabahattin Ali’nin şiirleri öz ve biçim olarak dönemin şiir anlayışını şekillendiren “Milli Edebiyat” anlayışı ve bu anlayışı sürdüren şiir (Beş Hececiler),”Saf Şiir” şiir anlayışlarının etkilerini barındırır. “Sabahattin Ali’nin şiiri için Atilla Özkırımlı ,” Genelde hece şiirinin içinde, memleketçi edebiyatın dışındadır. Söyleyişte ise halk şiirinin etkisinde… Bu etki, ‘Dağlar ve Rüzgâr’adıyla kitaplaştırdığı şiirlerinde halk şiirinin geleneksel sesini yakalamak biçiminde somutlaşır.” der.

Atilla Özkırımlı, kitaba yazdığı önsözde, Sabahattin Ali’nin aruzla yazdığı şiirleri olsa da şiirlerini genelde heceyle yazdığını ve şiirlerinde farklı biçimleri de denediğini,” Halk, Divan, Batı “şiirlerine hâkim olduğu gibi, yeni şiiri de takip ettiğini ifade eder.

“Yalın bir tanımlamayla ben’ in şiiridir Sabahattin Ali’nin şiirleri. Aşk, yalnızlık, umutsuzluk, karamsarlık şiirinin başlıca temalarıdır. Kent yaşamı, insanlar arası ilişkilerdeki ikiyüzlülük onu bunaltmakta, dağlara sığınmaya itmektedir. Onda özgürlüğün, insanı sınırlayan bağlardan kurtulmanın simgesidir dağlar. ” (Atilla Özkırımlı, s.8 )

Asım Bezirci de Sabahattin Ali’nin tanıttığım bu kitabına alınan “Sabahattin Ali’nin Şiirleri” başlıklı yazısında, Sabahattin Ali’nin toplam altmış altı şiirinin bulunduğunu, bu rakamın da azımsanmayacak bir rakam olduğunu belirtir. Asım Bezirci, Sabahattin Ali’nin” Dağlar ve Rüzgar” adlı şiir kitabının yetkinliğini ifade ederken, Ceyhun Atuf Kansu’nun görüşlerine yer verir yazısında. Asım Bezirci Sabahattin Ali’nin şiir kitaplarındaki şiirlerin yazılış süreçleri ve şiirlerin kimlere, ne zaman yazıldığına ilişkin bilgilere de yer verir aynı yazıda.

Sabahattin Ali’nin ,”Kurbağanın Serenadı” adlı şiir kitabındaki şiirleri de biçim ve içerik olarak “Dağlar ve Rüzgâr” adlı kitabındaki şiirlere benziyor ama bence şairin “Dağlar ve Rüzgâr” adlı şiir kitabındaki şiirleri daha usta işi ve zevkle okunan şiirler.

Sabahattin Ali’nin, aynı kitapta yer alan “Öteki Şiirler ” başlıklı bölümdeki şiirleri biçim olarak Divan şiiri geleneğinin özelliklerini yansıtan, içerik olarak şairin yaşamından beslenen şiirler.

“Öteki Şiirler ” başlıklı bölümde şairin ,”şarkı, mesnevi, gazel, rubai ve terkib-i bend ” türünde yazdığı şiirler de yer alıyor. 

Kitabın sonunda, Pertev Naili Boratav’ ın Sabahattin Ali’nin şiirlerine ilişkin bilgiler içeren notlarına ve Ceyhun Atuf Kansu’nun “Şiirin Demirci Ustası ” başlıklı yazısına yer verilmiş.

Kendi adıma, Sabahattin Ali’nin “Dağlar ve Rüzgâr ” adlı şiir kitabındaki şiirlerini daha çok beğendim ama şairin diğer şiirleri de bahsettiğim şiir kitabındaki kadar güzel ve okunası. Sabahattin Ali’nin bütün şiirlerinin toplandığı bu kitabı, şairin şiirlerini okumak ve şiirleri hakkında bilgi edinmek isteyen herkese tavsiye ediyorum.