Yunus Çinçin | Taşrada Tek Kanatlı Bir Kuş

“Tek Kanatlı Bir Kuş ” Yaşar Kemal’in yetmiş iki sayfalık kısa ama kısa olduğu kadar kapsamlı ve yoğun bir romanı. Roman, Kafkaesk tarzda yazılmış, iki bölümden oluşmakta.

Romanın konusu Yokuşlu ilçesine posta müdürü olarak atanan Remzi Tavdemir’ in eşi Melek Hanım’la, atandığı kasabaya gitmeye çabalarken yaşadıkları ekseninde şekilleniyor. Yazar, Remzi Bey’in atandığı ilçeye varma çabası sürerken bize bir Türkiye panoraması çiziyor ve toplumumuzun, insanımızın yaşadığı sıkıntılara ve travmalara değiniyor.

Romanın birinci bölümünde, Remzi Bey, posta müdürü olarak atandığı Yokuşlu ilçesine gitmek üzere bindikleri trenden yorucu ve sıkıntılı bir yolculuktan sonra eşi Melek Hanım’la indiği istasyonda, Yokuşlu ilçesine nasıl gideceğini soracağı bir insan arar ama uzun süre kimseyle karşılaşmaz. Gün ağarınca istasyon Şefi Sadrettin’i odasında bir şeylerle uğraşırken bulur ve ondan Yokuşlu kasabası hakkında bilgi almaya çalışır. Konuşmasından Karadenizli olduğu anlaşılan istasyon Şefi Sadrettin’in Remzi Tavdemir’e yaptığı uyarılar ve Yokuşlu hakkında verdiği bilgiler romanın nasıl gelişeceğine ilişkin ipuçları verir. Olacakları önceden bilen, daha doğrusu Türkiye’de bürokrasinin, yasam koşullarının nasıl şekilleneceğini bilmenin verdiği rahatlıkla söz söyleyen İstasyon Şefi Sadrettin’in öngörüleri romanın Kafkaesk özelliklerini daha da ön plana çıkarır ve romanı iyice belirsiz bir atmosfere yöneltir.

Remzi Tavdemir ve Eşi Melek Hanım, İstasyon Şefi Sadrettin Bey’le sohbet ederken Sadrettin Bey’in Remzi Bey’e Yokuşlu’ya gitmemesi, zaten istese de gidemeyeceği yönündeki uyarı ve telkinlerine rağmen Remzi Bey eşiyle birlikte Yokuşlu’ya giden otobüse eşyalarını yükleyip biner. Otobüsün şoförüyle sohbet ederken, şoförün Yokuşlu’ya girmediğini, kendilerini köyün yakınında bir yerde bırakacağını öğrenir. Şoför, yolcularını neden Yokuşlu’da değil de Yokuşlu’nun civarında bıraktığına ilişkin kendince gerekçeler sunar.

Romanın ikinci bölümünde, Yokuşlu’yu gören bir kavşakta, asfaltın kıyısında kasabaya gidecek bir araç beklerken buluruz Remzi Bey ve Eşi Melek Hanım’ı. İkinci bölümde de belirsizlikler içinde Remzi Bey ve Eşi Melek Hanım’ın Yokuşlu’ya ulaşma çabalarını sürdürdüklerini görürüz. Remzi Bey ve Eşi Melek Hanım’ın Yokuşlu’ya ulaşamamalarının nedensizliğine ve durumun belirsizliğine bekledikleri yoldan geçen siyah arabalı, siyah giysili bürokrat; Yokuşlu’nun yukarı köylüklerinden Yanıkoğlu Hüseyin; sekiz yıldır annesini görememenin hasretiyle Almanya’dan Elektrik Uzmanı, Uzman İşçi Eşi Hüsam’la gelen kendisi de işçi olan Zeliha, Yokuşlulu Kasap Kör Rahmi, Kasap Kör Rahmi’den yüz otuz koyun alacağı olan Molla Aptullah da dâhil olur.

“Tek Kanatlı Bir Kuş”, romanda anlatılmaya çalışılan belirsizlik ve yoksunluklar için kullanılmış bir metafor. Belki de ülkemizin içinde bulunduğu durumu, birey olarak, toplum olarak, ülke olarak neden bir türlü özgürce uçamadığımızı anlatan bir isim. Romanın ismi de roman gibi yoğun çağrışımlar ve anlamlar içeriyor. Yaşar Kemal bu romanında, her zamanki yoğun ve detaylı anlatımından sıyrılarak özlü bir anlatıma yönelmiş. Yaşar Kemal, yetmiş iki sayfalık romanında az sözle, metaforlar ve çağrışımlarla bürokrasi sarmalındaki ülkemizi, toplumumuzu, insanlarımızı yer yer absürt yer yer Kafkaesk anlatımlarla başarılı bir şekilde yansıtmış. Ülkemizde Yaşananların anlamsızlığına, belirsizliğine ve çözümsüzlüğüne ayna tutmuş.

Yaşar Kemal’in, basit anlatımlı ama bir o kadar derin ve katmanlı, çağrışımı yüksek, bol metafor içeren “Tek Kanatlı Bir Kuş ” adlı bu güzel romanını okumanızı öneriyorum.