Hande İçeli Acabay | Çağdaş Türk Şiiri için İki Kaynak: Şiirin Nabzı ve Gülüşen Harfler

Hande İçeli Acabay | Çağdaş Türk Şiiri için İki Kaynak: Şiirin Nabzı ve Gülüşen Harfler

Modern Türk Şiirinin Haritası: Akademisyen şair Emel Koşar’ın 2008-2019 arasında akademik/popüler dergilerde yayımladığı makalelerden ve sempozyumlarda sunduğu bildirilerden bir seçme niteliği taşıyan Şiirin Nabzı-Modern Türk Şiiri Üzerine Yazılar Kesit Yayınları’ndan çıktı.

Kitapta Yahya Kemal, Ahmed Hâşim, Nâzım Hikmet, Ahmet Hamdi Tanpınar, Âsaf Hâlet Çelebi, Ahmet Muhip Dıranas, Bedri Rahmi Eyüboğlu, İlhan Berk, Attilâ İlhan, Edip Cansever, Cemal Süreya, Gülten Akın, Hilmi Yavuz, Ülkü Tamer, Ayten Mutlu, Tuğrul Tanyol, Haydar Ergülen, Lâle Müldür, Ahmet Erhan, Bahadır Bayrıl, Birhan Keskin, küçük İskender, Emel İrtem, Didem Madak, Şeref Bilsel, Betül Dünder, Hilâl Karahan, Gonca Özmen şiiri üzerine yazılar ve “Şiirde Gelenek”, “Şiir Her Zaman…”, “Bir Tutuşmanın Ürünü: Şiir”, “Şiir Sanatı”, “Şair ve Okuru” adlı denemeler yer alıyor.

Yazılar, şairlerin doğum tarihi baz alınarak kronolojik şekilde sıralanıyor. Yazıların başlıkları, şairlerin şiirlerinin hangi bakışla ele alındığını gösteriyor: “Musiki-Zaman İlişkisi Çerçevesinde Kendi Gök Kubbemiz”, “Edip Cansever’in ‘Tragedyalar I’ Şiirinde Boğuşan Zamanlar”, “Lâle Müldür’ün Şiiri: Mitolojik Şarkı”, “Birhan Keskin’in Soğuk Kazı’sı”.

Kitaptaki yazıları sırasıyla okuduğumuzda sadece modern Türk şiirinin öne çıkan isimlerini değil, şiir tarihinin dönemlerini ve temsilcilerini farklı yönleriyle de öğreniyoruz.

Ayrıca Koşar’ın kitabında Gülten Akın’dan Lâle Müldür’e, Emel İrtem’den Hilâl Karahan’a çağdaş Türk şiirinde öne çıkan şair kadınlara yer vermesi, erkek şiir dünyasının kadınları yok sayan tutumuna karşılık adaleti sağlayan bir tavır.

Zevkle işlenmiş akıcı dili ve sunduğu modern eleştiri yöntemiyle ders kitabı olarak okutulabilecek Şiirin Nabzı şiir araştırmalarıyla ilgilenenler için modern Türk şiirinin haritası olarak kabul edilebilir.

Haydar Ergülen’in Şiiri–“Nar Alfabesi” ve “İdil Alfabesi”: Emel Koşar’ın Kesit Yayınları’ndan çıkan, modern şiir eleştirisi için kaynak kabul edilebilecek diğer çalışması ise Gülüşen Harfler-Haydar Ergülen Şiiri.

Şiir eleştirisinde dilbilimin imkânlarından yararlanan Koşar, Haydar Ergülen’in şiir anlayışını yansıtan harflerin önemini Letrizm, Hurufîlik, Gestalt kuramı temelinde İbn Arabi, Derrida, Saussure, Rousseau, Rimbaud ve Barthes’dan örneklerle açıklıyor.

Koşar’ın Haydar Ergülen’in şiirinde öne çıkan sözcükler arasından yaptığı seçmenin odağında Ergülen’in beslendiği halk kültürü, mitoloji ve mistisizmde önemli bir yeri olan “nar” var. “Nar” birçok kültürde olduğu gibi bereketiyle Haydar Ergülen şiirinde de ses buluyor ve Koşar bu sesi takip ediyor.

Koşar, “nar”ın ışığında Haydar Ergülen’in Aşk Şiirleri Antolojisi ve İdilikler kitaplarını inceliyor. Şairin eşine ve kızına bağlılığını gösteren, şiir anlayışını açıklayan “nar”ın kültürel açılımlarını sergiliyor. Ergülen’in “Nar Alfabesi” ve “İdil Alfabesi” gibi şiirleriyle harflerin simgelediği sayı, renk ve duyguları örnekliyor:

İdil’sin adında aşkın şarkısı ruhunda şiir

Jestlerin en zarifisin aşkını sundun bana

Küsmek aşkın şanındandır sana küserim yalnız

“Laik bir aşk bu” derdi Cemal Süreya bize bakıp da

Meğer aşk alfabeymiş üç harfle sınırlı değil

Nar, cümle tabiatın ennnn kırmızı aşk halidir (s. 62)

Ergülen’in harflerini “nar”ı merkeze alarak inceleyen araştırmada seçme şiirler ve fotoğraflar da yer alıyor. Çağdaş Türk şiiri için kaynaklık edecek bu iki keyifli kitabın okunmasını diliyorum.