Yunus Çinçin | Gözüyle Kartal Avlayan Yazar Kitabına Dair

Yunus Çinçin

Yüzlerce yıl önce büyük bir okçu yaşarmış Japonya’da.

Ülkenin en keskin nişancısıymış ve yayını gerdi mi hiçbir şey kurtulamazmış elinden.

Bir süre sonra başarıya doymuş ve zaferlerini geride bırakarak dağlara gitmiş.

Yillarca orada tek başına yaşamış.

Yeni kuşaklar ardı ardına ok atma sanatında uzaklaşıyor, görülmemiş teknikler geliştiriyor ve okullarda eğitim görüyorlarmış.

Bir gün akıllarına gelmiş, Eskiden böyle bir usta vardı, acaba ne yapıyor dağların başında? “diyerek onu ziyaret etmeye karar vermişler.

Bir öğrenci grubu sarp dağlara tırmanmış ve günlerce aradıktan sonra artık yaşlanmış olan büyük ustayı bulmuş.

Usta bir kayanın üstüne oturmuş, kartalları seyrediyormuş.

Öğrenciler kendilerini tanıtıp saygılarını sunmuşlar ve sonra ellerindeki modern ok ve yayları gösterip ne düşündüğünü sormuşlar. Onun zamanındaki ok ve yaylarla kıyaslamasını istiyorlarmış. Usta büyük bir hayretle kendisine uzatılan ok ve yaya bakmış ve sonra “Bunlar ne?” diye sormuş.

Öğrenciler önce şaşırmışlar, usta alay ediyor sanmışlar.

Daha sonra ustanın ok ve yay gereçlerini gerçekten unuttuğunu anlamışlar.

Çünkü usta artık gözüyle kartal avlamanın peşindeymiş, bütün araçları ortadan kaldırmış.

Amacına ulaşmak için aracıya ihtiyacı yokmuş!

Yaşar Kemal’in son romanından bolümler okuyunca çok sevdiğim bu Japon hikâyesi aklıma geldi.

Bizim büyük ustamız da roman hilelerini, yazış tekniklerini ve dil kurallarını aşıp, büyük bir saflığa ulaşmış.

Gözüyle kartal avlıyor artık. (1)

Zülfü Livaneli,” Gözüyle Kartal Avlayan Yazar Yaşar Kemal” adlı eserini hazırlarken Yaşar Kemal gibi evrensel bir yazarı, şairi ve kırk dört yıllık dostunu kaybetmenin acısından, Yaşar Kemal’i kaybetmenin hayatında yarattığı boşluktan ve böyle büyük bir yazarı, can dostunu anlatmanın güçlüğünden söz ederek başlıyor önsöze ve kitabına ilişkin açıklamalarda bulunuyor. 

Eser üç bölümden oluşuyor:

Birinci bölümde, Zülfü Livaneli Yaşar Kemal ile kırk dört yıllık dostluğundan geriye kalan anılarla ve Yaşar Kemal’i tanımış, yazarla zaman geçirmiş, aynı ortamları paylaşmış, yazarın yakın dostu olmuş olmanın sağladığı izlenimlerle, Yaşar Kemal’i bütün içtenliğiyle anlatıyor. Zülfü Livaneli’nin birinci bölümdeki :  “Kültür Çölünde Bir Nehir, Siyasi Duruşu, Kıskançlık Denilen Dert, Yaşar Kemal Üstüne Bir Konuşma, Yaşar Kemal ve Türk Halkının Epopesi” başlıklı yazıları, Yaşar Kemal’in yerelden evrensele everilen yazarlık serüveni, evrensel bir yazar olmasını sağlayan koşullar ve yazarı besleyen kaynaklar, yaşantılar ve kişiler, yazarlar hakkında anılarıyla da zenginleştirdiği bilgiler veriyor. Zülfü Livaneli Yaşar Kemal’in eserlerini nasıl bir bakış acısıyla nasıl bir algıyla oluşturduğunu kimi zaman kendi düşünceleriyle, kimi zaman da Yaşar Kemal’in “Ağacın Çürüğü, Baldaki Tuz, Ustadır  Arı, Zulmün Artsın “adlı eserlerinden alıntılara yer vererek anlatıyor. Yaşar Kemal’in Fransız Gazeteci Alain Bosquet ile yapmış olduğu görüşmelerin yer aldığı, “Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor-Alain Bosquet İle Görüşmeler” adlı eserden alıntılara da yer verdiği ilk bolümdeki yazılarında, Zülfü Livaneli kimi zaman Yaşar Kemal hakkındaki görüş ve düşüncelerini açıklıyor, Yaşar Kemal’le geçmişte yaşadıklarını anlatıyor; kimi zaman da Yaşar Kemal’in eserlerinden yaptığı alıntılarla Yaşar Kemal’in kendi ağzından yazarın sanat, siyaset, doğa, ekoloji, kültür, yaşam, edebiyat, yazarlık, siyasi tarih gibi konulardaki düşüncelerine yer veriyor. İlk bölümdeki yazılarında Zülfü Livaneli Yaşar Kemal’in farklı yönlerini anlatırken daha çok Yaşar Kemal’in insani yönüne ve kendisiyle dostluğuna vurgu yapıyor. Zülfü Livaneli Yaşar Kemal’le tanışmalarını, Yaşar Kemal’in, Eşi Thilda Kemal’le olan ilişkisini, Thilda Kemal’i kaybetme sürecinde yaşadığı acıları, içine düştüğü boşluk ve bu boşluktan çıkma sürecini, yakın tanıklığının da sağladığı içtenlikle anlatıyor. Yaşar Kemal’in siyasi görüşünü de dile getiren Zülfü Livaneli,Yaşar Kemal’in dostlarıyla, yazar arkadaşlarıyla ve halkla olan ilişkilerinden söz ederek anlattığı  yazarın insancıllığını, doğa sevgisini, Çukurova’ya olan bağlılığını, barış yanlısı oluşunu ve Yaşar Kemal’e dair daha pek çok ayrıntıyı anılarıyla destekleyerek anlatıyor. Zülfü Livaneli, kitabın birinci bölümünü Fransa’nın etkin gazetelerinden Le Monde’in Pazar Eki’nde Altan Gökalp’in Yaşar Kemal’le yaptığı konuşmayla, “Türk Halkının Epopesi”  bitiriyor.

Zülfü Livaneli, kitabının ikinci bölümünde kendi anılarına yer verdiği “Sevdalım Hayat” adlı eserinden alıntılarla zenginleştirdiği Yaşar Kemal’le geçmiş yaşantılarına, dostluklarına, Yaşar Kemal’e ilişkin tanıklıklarına yer veriyor, bizlere Yaşar Kemal’le ve Yaşar Kemal’in yaşamıyla ilgili ilginç, zevkle ve ilgiyle okuyacağımız kimi komik, kimi hüzünlü detaylar sunuyor.

Kitabın üçüncü bölümünde, Zülfü Livaneli 1992-2012 yılları arasında, Yaşar Kemal’e ilişkin yazmış olduğu kırk bir yazıya yer veriyor. Zülfü Livaneli bu yazılarında Yaşar Kemal’in “Der Spiegel” dergisinde yayınlanan “Zulmün Artsın” başlıklı yazısı nedeniyle DGM’de yargılanma surecine, Yaşar Kemal’in dünya çapında aldığı ödüller ve nişanlara, Yaşar Kemal’in Nobel Ödülü’ne aday gösterilmesi ve bu süreçte yaşanan gelişmelere, Yaşar Kemal’in otuz dile çevrilen ve çeşitli ülkelerde yayınlanan eserlerinin niteliklerine, Yaşar Kemal’in yerelden evrensele yazarlık serüvenine ilişkin kendi görüş ve düşüncelerine yer veriyor ve bize Yaşar Kemal’i pek çok yönüyle tanıma şansı veriyor. Yukarıda alıntıladığım ve yazıma giriş yaptığım “Yaşar Kemal Kartal Avlıyor” başlıklı 20 Kasım 1997 tarihli Yaşar Kemal’in yazarlığının geldiği son noktayı anlatan harika yazıyla son buluyor üçüncü bölüm.

Zülfü Livaneli, üçüncü bölümden sonra Yaşar Kemal’in kısa özgeçmişine ve Yaşar Kemal’le çekildikleri fotoğraflara, Yaşar Kemal’in 9.5.1977 tarihinde Stocholm’ den Abdi İpekçi ‘ye yazmış olduğu mektubun orijinal metninin fotoğrafına, Yaşar Kemal’in yaşantısını yansıtan fotoğraflara yer veriyor. Kitap,” Yaşar Kemal’in Yaşamından Bir Seçki” bölümünün ardından “Yaşar Kemal’in Eserleri” bölümüyle son buluyor.

Ülkemizin yetiştirdiği önemli değerlerden biri olan yazar, şair, düşünür Yaşar Kemal’i daha yakından tanımak ve hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, Yaşar Kemal’in kırk dört yıllık dostu Zülfü Livaneli’nin anılarıyla ve Yaşar Kemal hakkındaki düşünceleriyle kaleme aldığı bu eseri mutlaka okumalısınız.

1. Yaşar Kemal Kartal Avlıyor, Zülfü Livaneli, 20 Kasım 1997, Milliyet